ΚΑΜΙΑ ΕΥΘΥΝΗ ΔΕΝ ΚΑΤΑΛΟΓΙΖΕΙ ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΕΕ ΣΤΗΝ ΤΡΟΙΚΑ
ΤΕΛΙΚΑ ΓΙΑ ΟΛΑ ΦΤΑΙΕΙ Η ΚΥΠΡΟΣ
ΚΛΕΙΝΕΙ Ο ΦΑΚΕΛΛΟΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΚΑΤΑΛΟΓΙΣΤΟΥΝ ΕΥΘΥΝΕΣ ΣΤΗΝ ΕΕ ΓΙΑ ΤΑ ΠΕΤΡΙΝΑ ΜΝΗΜΟΝΙΑΚΑ ΧΡΟΝΙΑ
ΚΑΜΙΑ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΚΥΠΡΙΟΥΣ ΚΑΤΑΘΕΤΕΣ ΠΟΥ ΕΧΑΣΑΝ ΠΕΡΙΟΥΣΙΕΣ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΟΥ ΝΑ ΣΩΘΕΙ ΤΟ ΕΥΡΩ
Η απόφαση του Δικαστηρίου της ΕΕ (ΔΕΕ) για το κλείσιμο των τραπεζών στην Κύπρο και «το κούρεμα» των κυπριακών καταθέσεων με την οποία το Eurogroup «βγήκε λάδι» αποτελεί για άλλη μια φορά απόδειξη πως κανένα όργανο της ΕΕ αλλά και των κρατών μελών της δεν τολμά να ακουμπήσει το «Άγιο δισκοπότηρο της Ευρώπης των Δανειστών» το οποίο βεβαίως δεν είναι άλλο από το Eurogroup (Ευρωομάδα). Έτσι και με τη βούλα της μείζονος συνθέσεως του ΔΕΕ στις 16 Δεκεμβρίου 2020 το Eurogroup είναι «λευκή περιστερά» και φυσικά κανένας δεν μπορεί να το αγγίξει. Με την απόφαση αυτή του ΔΕΕ κλείνει ένα μεγάλο δικαστικό κεφάλαιο σε σχέση με τη ζημιά που υπέστησαν χιλιάδες μικροκαταθέτες αλλά και μέτοχοι κυπριακών τραπεζών οι οποίοι μάταια προσπάθησαν να δικαιωθούν από το δικαστικό σύστημα της ΕΕ.
Η όλη υπόθεση του «κουρέματος» των κυπριακών καταθέσεων ξεκίνησε με προσφυγή ορισμένων ιδιωτών αλλά και νομικών προσώπων στο Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ στο Λουξεμβούργου με στόχο να ακυρώσουν τη «Δήλωση της Ευρωομάδας με την οποία είχαν εξουσιοδοτηθεί η Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να αρχίσουν διαπραγματεύσεις με την Κύπρο σχετικά με το πρόγραμμα μακροοικονομικής προσαρμογής». Καθώς όμως δεν ευδοκίμησαν οι προσφυγές ακυρώσεως στο Γενικό Δικαστήριο και οι συνακόλουθες αναιρέσεις στο ΔΕΕ, άλλοι ιδιώτες στη συνέχεια άσκησαν αγωγές αποζημιώσεως για εξωσυμβατική ευθύνη. Τις αγωγές έστρεψαν κατά της ΕΕ και κατά του Συμβουλίου, της ΕΚΤ, της Κομισιόν και κατά του Eurogroup. Το Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ αφού έκρινε παραδεκτές τις αγωγές κατά των παραπάνω οργάνων της ΕΕ αλλά και του Eurogroup τελικά απέρριψε και πάλι τις αγωγές αυτές για λόγους ουσίας. Η απόφαση του Γενικού Δικαστηρίου η οποία έκρινε ότι είναι δυνατή η άσκηση αγωγών αποζημιώσεως κατά του Eurogroup δεν άρεσε στο ιερατείο των Βρυξελλών καθώς δεν μπορούσε καν να διανοηθεί ότι πολίτες και διάφοροι άλλοι θιγόμενοι θα μπορούσαν να σέρνουν το Eurogroup στα δικαστήρια. Για τον λόγο αυτόν το Συμβούλιο άσκησε αναιρέσεις ενώπιον του Δικαστηρίου της ΕΕ παρότι επί της ουσίας τα όργανα της ΕΕ είχαν κερδίσει τις υποθέσεις αφού είχαν απορριφθεί οι αγωγές αποζημιώσεως που είχαν ασκήσει οι ζημιωθέντες κύπριοι καταθέτες και μέτοχοι. Αναιρέσεις βεβαίως άσκησαν και οι ιδιώτες που είχαν χάσει τις υποθέσεις στο Γενικό Δικαστήριο.
Το ιστορικό των υποθέσεων σύμφωνα με το ΔΕΕ
Αναλύοντας το ιστορικό των υποθέσεων C‑597/18 P, C‑598/18 P, C‑603/18 P και C‑604/18 P που συνεκδικάσθηκαν το ΔΕΕ επισήμανε ότι στις αρχές του 2012 μετά το PSI στην Ελλάδα λόγω της έκθεσής τους στα ελληνικά ομόλογα που αποτέλεσαν αντικείμενο του PSI, «πολλές εγκατεστημένες στην Κύπρο τράπεζες, μεταξύ των οποίων η Λαϊκή και η Τράπεζα Κύπρου, υπέστησαν σημαντικές ζημίες και αντιμετώπισαν προβλήματα υποκεφαλαιοποίησης. Η Λαϊκή, δεδομένου ότι δεν ήταν πλέον σε θέση να παράσχει επαρκείς εγγυήσεις προκειμένου να εξασφαλίσει χρηματοδοτήσεις από την ΕΚΤ, ζήτησε και έλαβε από την ΚΤΚ (Κεντρική Τράπεζα Κύπρου) έκτακτη στήριξη ρευστότητας [Emergency Liquidity Assistance (ELA)], της οποίας το συνολικό ποσό ανήλθε σε 3,8 δισεκατομμύρια ευρώ τον Μάιο του 2012 και σε περίπου 9,6 δισεκατομμύρια ευρώ τον Ιούλιο του 2012». Έτσι σε πρώτη φάση η Κύπρος προχώρησε σε ανακεφαλαιοποίηση της Λαϊκής, ύψους 1,8 δισεκατομμυρίων ευρώ, τον Ιούνιο του 2012.
Και το ΔΕΕ συνέχισε επισημαίνοντας ότι «στις 25 Ιουνίου 2012 η Κυπριακή Δημοκρατία υπέβαλε στον πρόεδρο της Ευρωομάδας αίτηση χρηματοπιστωτικής συνδρομής από τον ΕΜΣ ή από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΕΤΧΣ). Με δήλωση της 27ης Ιουνίου 2012, η Ευρωομάδα επισήμανε ότι η ζητηθείσα χρηματοδοτική συνδρομή θα χορηγούνταν στην Κυπριακή Δημοκρατία είτε από το Ταμείο αυτό είτε από τον ΕΜΣ στο πλαίσιο προγράμματος μακροοικονομικής προσαρμογής το οποίο θα συγκεκριμενοποιούνταν από μνημόνιο, για την κατάρτιση του οποίου θα διεξάγονταν διαπραγματεύσεις μεταξύ, αφενός, της Επιτροπής, από κοινού με την ΕΚΤ και το ΔΝΤ, και, αφετέρου, των κυπριακών αρχών. Στις 29 Νοεμβρίου 2012 οι εκπρόσωποι της Επιτροπής, της ΕΚΤ, του ΔΝΤ και της Κυπριακής Δημοκρατίας κατήρτισαν σχέδιο μνημονίου».
Ακολούθως σύμφωνα με το ΔΕΕ «τον Μάρτιο του 2013 η Κυπριακή Δημοκρατία και τα άλλα ΚΜΖΕ (Κράτη Μέλη της Ζώνης του Ευρώ) ήλθαν σε πολιτική συμφωνία επί του συγκεκριμένου σχεδίου μνημονίου. Με δήλωση της 16ης Μαρτίου 2013, η Ευρωομάδα χαιρέτισε τη συμφωνία αυτή και αναφέρθηκε σε ορισμένα μέτρα προσαρμογής τα οποία οι κυπριακές αρχές δεσμεύθηκαν να λάβουν, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονταν η θέσπιση εισφοράς επί των τραπεζικών καταθέσεων, η αναδιάρθρωση και η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών καθώς και η διάσωση με ίδια μέσα των κατόχων ομολόγων χαμηλής εξοφλητικής προτεραιότητας. Στις 18 Μαρτίου 2013 η Κυπριακή Δημοκρατία διέταξε το κλείσιμο των τραπεζών κατά τις εργάσιμες ημέρες 19 και 20 Μαρτίου 2013 και στη συνέχεια έως τις 28 Μαρτίου 2013, προκειμένου να αποφευχθούν μαζικές αναλήψεις από τα ταμεία των τραπεζών. Στις 19 Μαρτίου 2013 η κυπριακή Βουλή των Αντιπροσώπων καταψήφισε το σχέδιο νόμου της Κυπριακής Κυβέρνησης για τη θέσπιση εισφοράς επί όλων των τραπεζικών καταθέσεων στην Κυπριακή Δημοκρατία. Ως εκ τούτου, η Κυπριακή Κυβέρνηση κατήρτισε νέο σχέδιο νόμου το οποίο προέβλεπε αποκλειστικά την αναδιάρθρωση της Τράπεζας Κύπρου και της Λαϊκής».
Κατόπιν το ΔΕΕ παρατήρησε ότι «στις 21 Μαρτίου 2013 η ΕΚΤ δημοσίευσε ανακοινωθέν Τύπου (στο εξής: ανακοινωθέν Τύπου της ΕΚΤ της 21ης Μαρτίου 2013), το οποίο ανέφερε τα εξής: Το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ αποφάσισε να διατηρηθεί το ανώτατο όριο του ELA στο ίδιο επίπεδο έως τις […] 25 Μαρτίου 2013. Παράταση της προθεσμίας αποπληρωμής νοείται μόνο σε περίπτωση που εκπονηθεί πρόγραμμα [της Ένωσης ή του ΔΝΤ], το οποίο θα εγγυάται τη φερεγγυότητα των οικείων τραπεζών. Η κυπριακή Βουλή των Αντιπροσώπων ψήφισε τον νόμο της 22ας Μαρτίου 2013. Με δήλωση της 25ης Μαρτίου 2013, η Ευρωομάδα ανακοίνωσε την επίτευξη συμφωνίας με τις κυπριακές αρχές επί των ουσιωδών στοιχείων ενός μελλοντικού προγράμματος μακροοικονομικής προσαρμογής το οποίο είχε την υποστήριξη όλων των ΚΜΖΕ, καθώς και της Επιτροπής, της ΕΚΤ και του ΔΝΤ. Τα διατάγματα αριθ. 96 και αριθ. 97, αφενός, καθώς και τα διατάγματα αριθ. 103 και αριθ. 104, αφετέρου, εκδόθηκαν αντιστοίχως στις 26 Μαρτίου και στις 29 Μαρτίου 2013».
Μάλιστα «κατά τη συνεδρίαση της 24ης Απριλίου 2013 το συμβούλιο διοικητών του ΕΜΣ:
– επιβεβαίωσε, αφενός, ότι στην Επιτροπή και την ΕΚΤ είχε ανατεθεί να προβούν στις εκτιμήσεις που προβλέπει η παράγραφος 1 του άρθρου 13 της Συνθήκης για τον ΕΜΣ και, αφετέρου, ότι η Επιτροπή, σε συνεργασία με την ΕΚΤ και το ΔΝΤ, είχε επιφορτιστεί με το καθήκον της διαπραγμάτευσης με την Κυπριακή Δημοκρατία του μνημονίου στο οποίο αναφέρεται η παράγραφος 3 του ίδιου άρθρου·
– αποφάσισε να χορηγήσει στήριξη σταθερότητας προς την Κυπριακή Δημοκρατία υπό μορφή διευκόλυνσης χρηματοπιστωτικής συνδρομής (στο εξής: ΔΧΣ), σύμφωνα με την πρόταση του διευθύνοντος συμβούλου του ΕΜΣ·
– ενέκρινε νέο σχέδιο μνημονίου, το οποίο είχαν διαπραγματευθεί η Επιτροπή, σε συνεργασία με την ΕΚΤ και το ΔΝΤ, και η Κυπριακή Δημοκρατία, και
– ανέθεσε στην Επιτροπή να υπογράψει το μνημόνιο αυτό εξ ονόματος του ΕΜΣ».
Και το ΔΕΕ κατέληξε: «Στις 25 Απριλίου 2013 το Συμβούλιο, ενεργώντας δυνάμει του άρθρου 136, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ, εξέδωσε την απόφαση 2013/236, η οποία προβλέπει σειρά «μέτρων και αποτελεσμάτων» προκειμένου να διορθωθεί το δημοσιονομικό έλλειμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας και να αποκατασταθεί η ευρωστία του χρηματοπιστωτικού συστήματος του εν λόγω κράτους μέλους. Το νέο μνημόνιο υπογράφηκε στις 26 Απριλίου 2013 από τον Υπουργό Οικονομικών της Κυπριακής Δημοκρατίας, από τον διοικητή της ΚΤΚ και από τον αντιπρόεδρο της Επιτροπής, εξ ονόματος του ΕΜΣ (στο εξής: μνημόνιο της 26ης Απριλίου 2013) και στις 30 Απριλίου 2013 εγκρίθηκε από την κυπριακή Βουλή των Αντιπροσώπων. Στις 8 Μαΐου 2013 ο ΕΜΣ, η Κυπριακή Δημοκρατία και η ΚΤΚ συνήψαν συμφωνία για τη ΔΧΣ. Την ίδια ημέρα το συμβούλιο διευθυντών του ΕΜΣ ενέκρινε την ως άνω συμφωνία, καθώς και πρόταση σχετικά με τους όρους καταβολής μιας πρώτης δόσης της συνδρομής προς την Κυπριακή Δημοκρατία, ύψους 3 δισεκατομμυρίων ευρώ. Με δήλωση της 13ης Μαΐου 2013, η Ευρωομάδα χαιρέτισε την απόφαση του συμβουλίου διοικητών του ΕΜΣ για την έγκριση της πρώτης δόσης της συνδρομής και επιβεβαίωσε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία έθεσε σε εφαρμογή τα μέτρα τα οποία είχαν συμφωνηθεί με το μνημόνιο της 26ης Απριλίου 2013. Με δήλωση της 13ης Σεπτεμβρίου 2013, η Ευρωομάδα χαιρέτισε, αφενός, την ολοκλήρωση της πρώτης αποστολής ελέγχου της Επιτροπής, της ΕΚΤ και του ΔΝΤ και, αφετέρου, την έξοδο της Τράπεζας Κύπρου από τη διαδικασία εξυγίανσης στις 30 Ιουλίου 2013. Επιπλέον, η Ευρωομάδα εξέφρασε την υποστήριξή της για την καταβολή στην Κυπριακή Δημοκρατία μιας δεύτερης δόσης της συνδρομής, ύψους 1,5 δισεκατομμυρίων ευρώ, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2013».
Η γεωπολιτική σύγκρουση Ευρωζώνης-Ρωσίας στην Κύπρο
Τα όσα περιγράφονται από το ΔΕΕ στο ιστορικό των υποθέσεων είναι προφανές ότι δεν συνέβησαν σε πολιτικό κενό. Το αντίθετο μάλιστα. Η όλη χρονική εξέλιξη των γεγονότων από την έναρξη της κυπριακής κρίσης μέχρι και την επιβολή των μνημονίων από τους δανειστές και την τρόικα είναι εξαιρετικά πλούσια σε πολιτικές συγκρούσεις όχι μόνο σε Κύπρο και Ελλάδα αλλά σε διεθνές επίπεδο με πρωταγωνιστές όχι μόνο τη Γερμανία και τους δορυφόρους της αλλά τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και φυσικά τα διάφορα όργανα της ΕΕ, την Κομισόν, την ΕΚΤ, το Συμβούλιο της ΕΕ και τέλος το Eurogroup, ελληνιστί Ευρωομάδα, που κρατά τα κλειδιά των αποφάσεων για τις πιο σημαντικές αποφάσεις στην ευρωζώνη. Ένα άτυπο μεν όργανο με τεράστια πολιτική ισχύ το οποίο με την ίδια σύνθεση μπορεί να φορά και το καπέλο του ΔΣ του ΕΜΣ ή του ΕΤΧΣ διακρατικών Οργανισμών που χορηγούν τη δανειοδότηση. Έτσι το Eurogroup κρατώντας τα κλειδιά του χρηματοκιβωτίου των δανειστών μπορεί κάθε φορά να εκβιάζει και να επιβάλει τους όρους του. Διαφορετικά δεν χορηγεί τις δανειοδοτήσεις που είναι τόσο απαραίτητες για τα κράτη της ΕΕ απειλώντας να τα οδηγήσει σε πτώχευση και σε χάος. Γι΄ αυτό ο βίος και η πολιτεία του Eurogroup είναι ταυτισμένα με τους εκβιασμούς κατά των δημοκρατικά εκλεγμένων κυβερνήσεων των χωρών της ΕΕ και με την επιβολή σκληρών μέτρων λιτότητας και βίαιης δημοσιονομικής προσαρμογής. Την επιτήρηση των σκληρών μνημονικών μέτρων το Eurogroup την αναθέτει στον σύγχρονο Κέρβερο, δηλαδή στην τρόικα που αποτελείται από την Κομισιόν, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ. Είναι ένα έργο που το είδαμε να παίζεται στην Ελλάδα, στην Πορτογαλία και στην Ιρλανδία πριν παιχθεί και στην Κύπρο.
Έτσι τα όσα περιγράφονται στο ιστορικό των υποθέσεων από το ΔΕΕ με εξαιρετική ουδετερότητα ως ξερή παράθεση γεγονότων χωρίς καμιά αναφορά σε όσα πραγματικά συνέβησαν δεν μπορούν να αποδώσουν την πραγματικότητα η οποία ήταν φαλκιδεμένη με συνεχείς εκβιασμούς και πιέσεις προς την Κύπρο εκ μέρους του Eurogroup, της Κομισιόν, της ΕΚΤ αλλά και του ανθύπατου του Eurogroup, δηλαδή του Σόιμπλε.
Αρκεί λοιπόν μια απλή παράθεση των τίτλων των εφημερίδων εκείνης της εποχής για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος των εκβιασμών εκ μέρους της τρόικας και του Eurogroup γεγονότα τα οποία δεν μπόρεσε να αναγνώσει το ίδιο το ΔΕΕ και ο Γενικός του Εισαγγελέας μέσα από τα μυωπικά τους γυαλιά.
Το καλοκαίρι λοιπόν του 2011 και ενώ η Κύπρος έμπαινε στην τελική ευθεία για τις Προεδρικές εκλογές του 2013 «εντελώς ανεξήγητα» συνέβη στις 11 Ιουλίου 2011 στη ναυτική βάση Ευάγγελος Φλωράκης στο Μαρί η γνωστή πολύνεκρη έκρηξη η οποία έπληξε σημαντικά την Κύπρο από οικονομικής απόψεως καθώς πέραν των άλλων κατέστρεψε το 53% της ηλεκτρικής παραγωγής του νησιού (EuroActiv 6/10/2011). Ακολούθως το φθινόπωρο του 2011 η Κύπρος βρέθηκε στο στόχαστρο των περίφημων αγορών που υποβάθμισαν την πιστοληπτική της ικανότητα. Η κερδοσκοπική επίθεση κατά την Κύπρου δεν είχε μόνο οικονομικές πλευρές αλλά και γεωπολιτικές καθώς η Δύση θεωρούσε την Κύπρο ιδιαίτερα εκτεθειμένη στη ρωσική επιρροή τόσο λόγω της διακυβέρνησης ΑΚΕΛ υπό τον Πρόεδρο Χριστόφια όσο και λόγω των τεράστιων ρωσικών καταθέσεων στις τράπεζές της. H γεωπολιτική σύγκρουση γύρω από την Κύπρο εντείνεται καθώς ο Χριστόφιας αντί να ακολουθήσει την πεπατημένη της Ελλάδας, Πορτογαλίας και Ιρλανδίας και να στραφεί για δανεισμό στην ΕΕ τελικά διασφαλίζει δάνειο από τη Μόσχα ύψους 2,5 δις ευρώ με επιτόκιο 4,5% (EuroActiv 6/10/2011) βάζοντας πλώρη για νέα προεδρική θητεία και μάλιστα δηλώνοντας παρόν στην Προεδρία της ΕΕ την οποία θα αναλάμβανε η Κύπρος το δεύτερο εξάμηνο του 2012. Με τα αντιρωσικά ανακλαστικά ανεπτυγμένα στην ΕΕ ήταν προφανές ότι η Κύπρος θα έμπαινε ακόμη πιο βαθιά στο στόχαστρο του διευθυντηρίου των δανειστών. Και ενώ η σύναψη του ρωσικού δανείου ολοκληρώνεται στις 23 Δεκεμβρίου 2011 η οικονομική κατάσταση στην Κύπρο επιδεινώνεται καθώς στις 9 Μαρτίου 2012 γίνεται στην Ελλάδα υπό τις ευλογίες της τρόικας το PSI που σύμφωνα με τον ESM ανέρχεται σε ύψος 199 δις ευρώ με δυσμενείς συνέπειες για την Κύπρο που οδηγούν σε απώλειες που αντιστοιχούν στο 22% του ΑΕΠ της Κύπρου (ESM Crisis in Cyprus esm.europa.eu). Στις 21 Μαΐου 2012 ακολουθεί η νομοθετική ρύθμιση για ανακεφαλαιοποιήση της Λαϊκής με 1,8 δις ευρώ μέσω ιδιωτικής τοποθέτησης. Καθώς όμως η Κύπρος βρίσκεται στη δίνει των αγορών με την Fitch να υποβαθμίζει την Κύπρο στο ΒΒ+, αναγκάζεται πλέον να προσφύγει στην αφιλόξενη «αγκαλιά» του EFSF και της τρόικας ζητώντας στις 25 Ιουνίου 2012 οικονομική ενίσχυση. Σύμφωνα με την κυπριακή πλευρά το αίτημα για οικονομική βοήθεια από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) οφειλόταν στην έκθεση των κυπριακών τραπεζών στο ελληνικό χρέος (Τα Νέα 25/6/2012). Καθώς όμως οι διαπραγματεύσεις δεν προχωρούν γρήγορα η κυβέρνηση αναγκάζεται πλέον λόγω αποτυχίας της διαδικασίας ιδιωτικής ανακεφαλαιοποίησης της Λαϊκής να βάλει το χέρι στην τσέπη και να βρει η ίδια το 1,8 δις ευρώ επιτείνοντας έτσι έτι περαιτέρω την δημοσιονομική θέση της Κύπρου. Με την Κύπρο σε προεκλογική περίοδο η προεδρία Χριστόφια ενόψει των σκληρών όρων που της θέτει πλέον η τρόικα στις διαπραγματεύσεις επιχειρεί να καθυστερήσει την υπογραφή συμφωνίας για μετά τις προεδρικές εκλογές. Άλλωστε ο τίτλος του σχετικού δημοσιεύματος της Deutsche Welle είναι χαρακτηριστικός «Πλήρης υπαγωγή της Κύπρου» (DW 19/7/2012). Για τον λόγο αυτόν ταυτόχρονα προσφεύγει στη Μόσχα για δεύτερο δάνειο γεγονός άλλωστε που δεν το είχε κρύψει από τον Ιούνιο του 2012 (New York Times 18/6/2012). Στις αρχές Ιουλίου 2012 η Ρωσία επιβεβαιώνει το ενδιαφέρον της για χορήγηση νέου δανείου στην Κύπρο (New Europe 6/6/2012) γεγονός που ανησυχεί τους Γερμανούς καθώς σε άρθρο στην Frankfurter Allgemeine Zeitung και με τίτλο «Η Κύπρος διαπραγματεύεται βοήθεια από το Κρεμλίνο» επισημαίνεται ότι «η Κύπρος δε συνομιλεί μόνο με την ΕΕ, αλλά και με τη Ρωσία και την Κίνα. Για το Κρεμλίνο ένα δάνειο θα ήταν μια καλή ευκαιρία για περαιτέρω σύσφιξη των οικονομικών σχέσεων με την Κύπρο. Οι φορολογικές απαλλαγές καθιστούν τη Μεγαλόνησο ιδιαίτερη ελκυστική για ρωσικές τράπεζες…….. Οι οικονομικές σχέσεις Ρωσίας και Κύπρου είναι ιδιαίτερα στενές. Η Κύπρος είναι έδρα για πολλές ρωσικές παράκτιες εταιρίες. Σύμφωνα με τη Ρωσική Κεντρική Τράπεζα, το 2011 επενδύθηκαν στην Κύπρο 22,4 δισ. δολάρια, που αντιστοιχούν σε 33% της ρωσικής εξαγωγής κεφαλαίου» (DW 3/7/2012). H Μόσχα πάντως στις αρχές Σεπτεμβρίου 2012 ανακοινώνει ότι ακόμη εξετάζει την κυπριακή αίτηση για χορήγηση νέου δανείου (Financial Mirror 5/9/2012), για να ακολουθήσει νέα δήλωση του Ρώσου υπουργού οικονομικών Anton Siluanov ότι η Ρωσία θα συντονίσει την απόφασή της για δανειοδότηση της Κύπρου ύψους 5 δις ευρώ με την επικείμενη δανειοδότηση εκ μέρους της ΕΕ ύψους 15 δις ευρώ (Reuters 28/9/2020).
Οι Γερμανικές μυστικές υπηρεσίες και το μνημόνιο του Νοεμβρίου 2012
Η τρόικα από την άλλη πλευρά πίεζε την Κύπρο για τη λήψη σκληρών μέτρων ύψους 680 εκατ. ευρώ μέχρι το 2015 για την υπογραφή μνημονίου και τη συνακόλουθη δανειοδότηση της χώρας. Τα μέτρα αυτά ύψους 175 εκατ. ευρώ ήτοι 1% του ΑΕΠ μέχρι τέλους 2012 και ύψους 360 εκατ. ευρώ ήτοι 2,5% του ΑΕΠ το 2013 αφορούσαν δημόσιες δαπάνες, συντάξεις κλπ (iefimerida 14/9/2012) οδηγώντας σε ένα κοινωνικό Αρμαγεδδώνα. Έτσι συμφωνείται να υποβληθεί ο προϋπολογισμός του 2013 πρώτα στην τρόικα και μετά στην Κυπριακή Βουλή (Η Καθημερινή 25/9/2012).
Καθώς όμως η Λευκωσία συνεχίζει το φλερτ με τη Μόσχα το ιερατείο της ευρωζώνης δεν ανέχεται πλέον άλλες «απιστίες». Έτσι εντελώς «τυχαία» έρχεται στη δημοσιότητα έκθεση των γερμανικών μυστικών υπηρεσιών της γνωστής Bundesnachrichtendienst (BND) ότι μια ενδεχόμενη διάσωση της Κύπρου από την ΕΕ θα εξυπηρετήσει τους Ρώσους ολιγάρχες οι οποίοι κάνουν ξέπλυμα μαύρου χρήματος στην Κύπρο έχοντας παρκάρει εκεί τουλάχιστον 26 δις δολάρια (Spiegel International 5/11/2012). Σύμφωνα με την BND οι Ρώσοι ολιγάρχες θα μπορούσαν να διεισδύσουν στην ΕΕ. Ακολούθησε η αντίδραση του Γερμανικού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος που δήλωσε ότι δεν θα συμφωνούσε με ενδεχόμενη οικονομική στήριξη της Κύπρου από την ΕΕ χωρίς αλλαγή του οικονομικού μοντέλου του νησιού προκειμένου υποτίθεται να μην χάσουν τα χρήματά τους οι Γερμανοί φορολογούμενοι που θα χρηματοδοτούσαν την δήθεν διάσωση της Κύπρου. Έτσι αρχίζει σταδιακά το γαϊτανάκι των πολιτικών εκβιασμών στην Κύπρο προκειμένου το νησί να παραμείνει στο μαντρί της ευρωζώνης και να μην τολμήσει να εγκαταλείψει το ευρώ. Στη συνέχεια και καθώς εξελίσσονται οι διαπραγματεύσεις της Λευκωσίας με ΕΕ και ΔΝΤ για ενδεχόμενη δανειοδότηση 10 δις ευρώ πληθαίνουν τα δημοσιεύματα ότι η διάσωση (bail-out) της Κύπρου ισοδυναμούσε με διάσωση «της ρωσικής μαφίας» που διέθετε καταθέσεις 20 δις ευρώ την ώρα που το ΑΕΠ της Κύπρου ήταν 17,8 δις ευρώ (The Local de 5/11/2012). Στο ίδιο κλίμα και άλλα δημοσιεύματα για την επικείμενη ευρωπαϊκή διάσωση των Ρώσων ολιγαρχών που έχουν εγκατασταθεί στη Λεμεσό που χαρακτηρίζεται πλέον ως «Limmasolgrad» (voxeurop 7/11/2012).
Και όλα αυτά ενώ την επομένη αναμένεται αντιπροσωπεία της τρόικας με το ΔΝΤ να έχει ήδη εκδώσει πόρισμα ότι το χρέος της Κύπρου δεν ήταν δήθεν βιώσιμο. Καθώς λοιπόν η έκθεση της BND είχε ήδη δημιουργήσει το αντίστοιχο πολιτικό κλίμα για τη Μέρκελ (Reuters 4/11/2012) ήταν πλέον σαφές πως θα παιζόταν το σκηνικό των εκβιασμών από την τρόικα και το μπρα-ντε-φερ με την κυβέρνηση της Κύπρου.
Τελικά μέσα σε ένα κλίμα πιέσεων και εκβιασμών η Κύπρος αναγκάστηκε στις 23 Νοεμβρίου 2012 να καταλήξει σε συμφωνία για μνημόνιο προκειμένου να λάβει όπως ανακοινώθηκε τότε δάνειο ύψους 17,5 δις ευρώ (Το Βήμα 23/11/2012). Όμως παρά το γεγονός ότι όλα τα μέτρα λιτότητας ψηφίστηκαν από την κυπριακή Βουλή εντούτοις η τρόικα ακολουθώντας παρελκυστική πολιτική κωλυσιεργεί και με το πρόσχημα ότι δήθεν θα είχε τα συγκεντρωτικά στοιχεία για τις τράπεζες τον Ιανουάριο του 2013 σχεδιάζει να υπογράψει το νέο μνημόνιο μετά τις προεδρικές εκλογές.
«Το κούρεμα» των καταθέσεων στην Κύπρο
Στο Eurogroup του Ιανουαρίου 2013 όπως επισήμανε το Euro2day κυριάρχησαν «το μνημόνιο, το ξέπλυμα και οι εκβιασμοί» κατά της Κύπρου (Euro2day 23/1/2013) ενώ στη συνέχεια ο Σόιμπλε ακολουθώντας πολιτική καθυστερήσεων ήθελε να φέρει την Κύπρο σε ακόμη πιο αδύναμη θέση προκειμένου να αποδεχθεί τα τετελεσμένα. Ειδικότερα όπως ανέφερε η Süddeutsche Zeitung «ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Σόιμπλε συζήτησε, στο πλαίσιο ενδοκυβερνητικών διαβουλεύσεων, ακόμη και το ενδεχόμενο αποχώρησης της Κύπρου από την νομισματική ένωση, με το επιχείρημα ότι η Κύπρος δεν είναι συστημικά σημαντική. Υπό την έννοια αυτή δεν τίθεται θέμα διάσωσής της» (DW 30/1/2013). Ταυτόχρονα παρόμοιες επιφυλάξεις εξέφρασαν πολλοί βουλευτές του κεντροδεξιού κυβερνητικού συνασπισμού, ενώ οι σοσιαλδημοκράτες δεν συμφωνούσαν με τη στήριξη της Κύπρου λόγω Ρώσων ολιγαρχών. Ακολούθησε η εκλογή Αναστασιάδη ως Προέδρου της Κύπρου στις 24 Φεβρουαρίου 2013 με τον Σόιμπλε να δηλώνει ότι «στο Eurogroup (τη σύνοδο των υπουργών Οικονομικών) θα αποφασίσουμε χωρίς βιασύνη. Το πρόβλημα της Κύπρου δεν είναι εύκολο να λυθεί» (iefimerida 2/3/2013). Το παιχνίδι στη συνέχεια χόντρυνε αρκετά με σκληρούς εκβιασμούς εκ μέρους του Eurogroup. Οι εκβιασμοί κορυφώθηκαν στο Eurogroup στις 15 Μαρτίου 2013 με την εφημερίδα το Βήμα να εξιστορεί αναλυτικά το ζήτημα υπό τον εύγλωττο τίτλο «Πως εξελίχθηκε ο ωμός γερμανικός εκβιασμός κατά της Κύπρου» (Το Βήμα 16/3/2020). Είναι χαρακτηριστικό ότι στην έναρξη των διαπραγματεύσεων το ΔΝΤ απαίτησε κούρεμα των καταθέσεων κατά 40% αναγκάζοντας τον Αναστασιάδη να απειλήσει ότι θα πάρει την κυπριακή αντιπροσωπία και θα φύγει για να συνεχιστούν στην πορεία οι διαπραγματεύσεις μετά από παρέμβαση της Μέρκελ (naftemporiki.gr 16/3/2013). Μάλιστα σύμφωνα με την Καθημερινή της Κύπρου «Ο εκβιασμός του Άσμουσεν επέβαλε το κούρεμα καταθέσεων της Κύπρου» καθώς μπροστά στις κυπριακές αντιρρήσεις το εν λόγω μέλος της εκτελεστικής επιτροπής της ΕΚΤ τηλεφώνησε στον Πρόεδρο της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι ζητώντας του να λάβει μέτρα ενόψει του κλεισίματος δύο τραπεζών στην Κύπρο (iefimerida 16/3/2013). Τα δημοσιεύματα της εποχής ήταν χαρακτηριστικά όπως «Κυπριακό κούρεμα ο εκβιασμός αντικατέστησε την αλληλεγγύη» (tvxs 19/3/2013), «Σκληραίνει ο εκβιασμός. Δεχθείτε το κούρεμα ή βγείτε από το ευρώ λένε οι Ευρωπαίοι» (newmoney 21/3/2013), «Εκβιάζουν τη χώρα με κούρεμα καταθέσεων ή χρεοκοπία» (Taxheaven.gr 21/3/2013), «Κλιμακώνονται οι εκβιασμοί σε όλα τα επίπεδα»(Ριζοσπάστης 22/3/2013).
Αντίστοιχα δημοσιεύματα και στον ξένο τύπο όπως «Blackmail has replaced solidarity» (voxeurop 18/3/2013), «IMF Eurogroup blackmailed Cyprus over bailout terms» (digitaljournal.com 17/3/2013), «Cypriot president says he was forced to accept EU bailout» (euroactiv.com 18/3/2013), «Cyprus says no to blackmail» (Εuronews 31/3/2020), «Cyprus bailout: how Nicos walked straight into a German sucker punch» (The Guardian 18/3/2013).
Τελικά η πρώτη επώδυνη απόφαση του Eurogroup στις 15/3/2012 προέβλεπε σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση του Υπουργείου Οικονομικών της Κύπρου ότι «η βοήθεια συνίσταται σε οικονομική ενίσχυση ύψους μέχρι €10 δις για την κάλυψη των δημοσιονομικών αναγκών, την αναδιάρθρωση του τραπεζικού συστήματος και τη στήριξη της οικονομίας στο σύνολο. …Λόγω του μεγάλου μεγέθους των αναγκών ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών καθώς και των επιτακτικών δημοσιονομικών αναγκών, το Εurogroup, συμφώνησε με τις Κυπριακές Αρχές, στην ανάγκη να επιβληθεί, για μία και μόνον φορά, ένα τέλος επί των καταθέσεων. Το τέλος, όπως συμφωνήθηκε σε επίπεδο Eurogroup, αφορά την έκτακτη επιβολή στις καταθέσεις μέχρι €100.000 ανά λογαριασμό τέλους ύψους 6.75% και για καταθέσεις πέραν των €100.000 ανά λογαριασμό τέλος ύψους 9.9%. Στους καταθέτες θα παραχωρηθούν μετοχές των πιστωτικών ιδρυμάτων που θα τύχουν στήριξης για ανακεφαλαιοποιήση».
Η απόφαση αυτή του Eurogroup απορρίφθηκε από τη Βουλή των Αντιπροσώπων στις 19/3/2013 μετά από τις τεράστιες λαϊκές αντιδράσεις «Cyprus says no to blackmail» (Εuronews 31/3/2020) με την ΕΚΤ να συνεχίζει τους εκβιασμούς λέγοντας ότι αν δεν βρεθεί «λύση» για την ανακεφαλαιοποίηση των κυπριακών τραπεζών μετά τη Δευτέρα 25 Μάρτη, θα πάψει να διασφαλίζει τη ρευστότητά τους. «Μετά τη Δευτέρα, η παροχή ρευστότητας μέσω ELA (σ.σ. ειδικός μηχανισμός παροχής ρευστότητας της ευρωζώνης), δεν μπορεί να διατηρηθεί, παρά μόνον εάν υπάρχει συμφωνία επί ενός προγράμματος της ΕΕ με συμμετοχή του ΔΝΤ, το οποίο θα διασφαλίζει τη βιωσιμότητα των εν λόγω τραπεζών», αναφέρεται στην ανακοίνωση της ΕΚΤ, μετά τη συνεδρίαση του ΔΣ της (Ριζοσπάστης 22/3/2013).
Έτσι φτάνουμε στη δεύτερη απόφαση του Eurogroup της 25ης Μαρτίου 2013 σύμφωνα με την οποία «οι καταθέσεις ως 100.000 ευρώ δεν θα υποστούν καμία συνέπεια» ενώ «η Λαϊκή Τράπεζα μπαίνει σε διαδικασία εκκαθάρισης και δημιουγείται μια «καλή» και μια «κακή» τράπεζα. Οι καταθέσεις στη Λαϊκή μέχρι 100.000 ανά δικαιούχο διασώζονται στην «καλή τράπεζα» και μεταφέρονται στην Τράπεζα Κύπρου χωρίς την παρακράτηση φόρου. Μαζί της η Λαϊκή θα πάρει τα 9 δις ευρώ της ρευστότητας που της είχε χορηγήσει η ΕΚΤ. Και στις δύο τράπεζες, οι καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ, που δεν είναι εγγυημένες, θα δεσμευτούν μέχρι να τακτοποιηθούν τα χρέη της Λαϊκής και να ανακεφαλαιοποιηθεί η Κύπρου. Οι καταθέσεις στις υπόλοιπες τράπεζες της Κύπρου δεν θα επηρεαστούν από τη συμφωνία. Από την επιβολή φόρου στους ανασφάλιστους καταθέτες της Λαϊκής αναμένεται να προκύψουν 4,2 δις ευρώ, ενώ το υπόλοιπο ποσό θα εξασφαλιστεί με την επιβολή φόρου στους ανασφάλιστους καταθέτες της Τράπεζας Κύπρου μέχρι να φθάσει δείκτη κεφαλαίων 9%……. H Ε.Ε. και το ΔΝΤ απαιτούσαν να εξασφαλίσει η Κύπρος 5,8 δις ευρώ από τον τραπεζικό της τομέα ώστε να της παράσχουν 10 δις ευρώ για τη διάσωσή της» (naftemporiki.gr 25/3/2013).
Τα υπόλοιπα είναι πλέον ιστορία καθώς στις 25 Απριλίου 2013 εκδόθηκε από το Συμβούλιο, ενεργώντας δυνάμει του άρθρου 136, παράγραφος 1, ΣΛΕΕ, η απόφαση 2013/236, για τα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής και την επομένη υπογράφτηκε το Μνημόνιο για την Κύπρο. Σημειώνεται πάντως ότι σύμφωνα με στοιχεία της Μοοdies τον Μάρτιο του 2013 υπήρχαν 31 δις δολάρια ρωσικές καταθέσεις στις κυπριακές τράπεζες εκ των οποίων 12 δις ανήκαν σε ρωσικές τράπεζες και 19 δις σε ιδιώτες και εταιρίες, ενώ οι ρωσικές επιχειρήσεις της Κύπρου είχαν πάρει δάνεια ύψους 40 δις δολάρια (ΒΒC 18/3/2013).
Η πολιτική σύγκρουση στην Ελλάδα για το «κούρεμα» καταθέσεων στην Κύπρο και η προσέγγιση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ
Οι εξελίξεις στην Κύπρο πυροδότησαν πολιτική ένταση και στην Ελλάδα και αποτέλεσαν σημαντική αιτία για την προσέγγιση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Στο πλαίσιο αυτό με δήλωσή μου ως εκπρόσωπος τότε των ΑΝΕΛ κατήγγειλα τον εκβιασμό της ΕΚΤ να κόψει τη χρηματοδότηση των κυπριακών τραπεζών μετά τις 25 Μαρτίου σε περίπτωση μη σύναψης μνημονίου λέγοντας: «Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αφού ως μέλος της τρόικας για την Κύπρο συνήργησε στη λήψη της παράνομης απόφασης του Eurogroup για το κούρεμα των καταθέσεων στις κυπριακές τράπεζες, συνεχίζει την εκβιαστική πολιτική της κ. Μέρκελ δηλώνοντας ότι θα παρέχει ρευστότητα στις κυπριακές τράπεζες μέχρι την Δευτέρα 25 Μαρτίου 2013, αναλαμβάνοντας έτσι ευθύνες τεράστιων πολιτικών και οικονομικών διαστάσεων» (notismarias.gr 22/3/2013).
Στην συνέχεια σε σχέση με την απόφαση του Eurogroup στις 25 Μαρτίου δήλωσα: «Αφού οι μνημονιακές πολιτικές δυνάμεις της Ελλάδας υπονόμευσαν τις κυπριακές τράπεζες με το PSI και στην συνέχεια εγκατέλειψαν αβοήθητη την μαρτυρική Κύπρο, ολοκλήρωσαν πλέον το καταστροφικό τους έργο συναινώντας στην έκδοση της σημερινής απαράδεκτης απόφασης του Eurogroup που ανοίγει τον δρόμο για την λεηλασία και την διάλυση της κυπριακής οικονομίας» (notismarias.gr 26/3/2013).
Και καθώς οι ευθύνες της κυβέρνησης Σαμαρά-Βενιζέλου και ιδίως του τότε υπουργού οικονομικών Γιάννη Στουρνάρα θεωρούσαμε ότι ήταν τεράστιες για τον χειρισμό της όλης υπόθεσης εκ μέρους των ΑΝΕΛ ανακοίνωσα ως Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος στην Ολομέλεια της Βουλής την πρόθεση των ΑΝΕΛ για κατάθεση μομφής κατά του Γιάννη Στουρνάρα ζητώντας ταυτόχρονα τη σύμπραξη του ΣΥΡΙΖΑ (naftemporiki.gr 20/3/2013). Ακολούθησε την ίδια μέρα τοποθέτησή μου στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής παρουσία του Γιάννη Στουρνάρα στον οποίο επισήμανα ότι ως μέλος του Eurogroup είχε τεράστιες ευθύνες γιατί ψήφισε υπέρ της απαράδεκτης λύσης του Eurogroup που έκλεινε τις κυπριακές τράπεζες και επέβαλε «κούρεμα» των καταθέσεων των κύπριων καταθετών. Μάλιστα του επισήμανα ότι θα μπορούσε να είχε αντιταχθεί στην «λύση καρμανιόλα» για την Κύπρο καθώς η Ελλάδα διέθετε τότε δικαίωμα βέτο στο Eurogroup. Επιπλέον επισήμανα ότι το επιχείρημα ότι δήθεν η κυβέρνηση της Κύπρου συμφώνησε με την πρόταση του Eurogroup δεν ευσταθούσε επί της ουσίας καθότι η Κύπρος ως ενδιαφερόμενο μέρους δεν συμμετείχε ούτε στη συζήτηση ούτε στην σχετική ψηφοφορία. Και συνέχισα επισημαίνοντας ότι η απόφαση του Eurogroup ήταν και παράνομη γιατί αποτελούσε παραβίαση της νομοθεσίας της ΕΕ για εγγύηση καταθέσεων μέχρι 100.000 ευρώ. Έτσι μπροστά στη σθεναρή αντίσταση της Κυπριακής Βουλής που απέρριψε την πρώτη απόφαση του Eurogroup το όργανο αυτό αναγκάστηκε να δεχθεί ότι τελικά οι καταθέσεις κάτω των 100.000 ευρώ δεν θα κουρευτούν. Σε κάθε περίπτωση η στάση μας ήταν αποφασιστική και είπα τότε πρόσωπο με πρόσωπο στον κ. Στουρνάρα ότι αφού δεν παραιτήθηκε αναλαμβάνοντας τις τεράστιες ευθύνες του για το «κούρεμα» καταθέσεων στην Κύπρο εμείς θα προχωρούσαμε σε κατάθεση μομφής εναντίον του.
Ακολούθησε μετά από πρότασή μου προς τον Πάνο Καμμένο η περίφημη συνάντηση ΑΝΕΛ-ΣΥΡΙΖΑ η οποία έγινε στη Βουλή στις 22 Μαρτίου 2013 και στην οποία από πλευράς ΣΥΡΙΖΑ συμμετείχαν οι Τσίπρας, Παππάς, Σκουρλέτης και από πλευράς ΑΝΕΛ ο Πάνος Καμμένος και εγώ (in.gr 22/3/2013). Μια συνάντηση θα έλεγα ιστορική καθώς έβαλε τις βάσεις για συνεργασία των δύο πλευρών η οποία εξελίχθηκε βήμα προς βήμα σε κοινοβουλευτικό επίπεδο και κατάληξε σε συμφωνία των δύο μερών για δημιουργία κυβέρνησης συνεργασίας μετά τις εκλογές του Ιανουαρίου 2015. Ακολούθησε στις 10 Ιουλίου 2013 η ομιλία μου εκ μέρους των ΑΝΕΛ στο ιδρυτικό συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ όπου τοποθετήθηκα υπέρ της αντιμνημονιακής συνεργασίας ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ για τη δημιουργία κυβέρνησης κοινωνικής σωτηρίας για την αποδέσμευση της χώρας από το μνημόνιο και την τρόικα (Η Αυγή 11/7/2013 σελ. 4) μια πρόταση που τότε έκανε ιδιαίτερη αίσθηση και έγινε δεκτή από μερίδα του ΣΥΡΙΖΑ και μερίδα των βουλευτών των ΑΝΕΛ καθώς αρκετοί διαφωνούσαν με την ενδεχόμενη συνεργασία ΣΥΡΙΖΑ –ΑΝΕΛ (Καθημερινή 12/7/2013, To Βήμα 12/7/2013, Ελευθεροτυπία ΕNet 13/7/2013, Τα Νέα 5/8/2013). Βέβαια η ειρωνεία της ιστορίας είναι ότι αρκετοί από αυτούς που διαφωνούσαν στους κύκλους των ΑΝΕΛ για συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ μετέπειτα έγιναν υπουργοί του Αλέξη Τσίπρα στην κυβέρνηση συνεργασίας και στη συνέχεια βουλευτές, ευρωβουλευτές και υποψήφιοι του ΣΥΡΙΖΑ. Μετά ταύτα ακολούθησε πρότασή μου για συνεργασία ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ στις δημοτικές εκλογές (Mega tv 12/11/2013).
Πρόταση-Λύση για τις κυπριακές τράπεζες μέσω Επενδυτικού Ταμείου Αλληλεγγύης
Σε κάθε περίπτωση στη συνάντηση ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ στις 22/3/2013 στη Βουλή συμφωνήθηκε η συγκρότηση ενός μετώπου συμπαράστασης στον κυπριακό λαό τόσο σε κοινοβουλευτικό, όσο και σε κοινωνικό επίπεδο (Η Καθημερινή 23/3/2013). Αποφασίστηκε να υπάρχει συνεργασία σε σειρά κοινοβουλευτικών θεμάτων ενώ σε σχέση με το «κούρεμα» των καταθέσεων της Κύπρου αποφασίστηκε να υποβληθεί πρόταση με την οποία να καλούμε σε ακρόαση στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων τον τότε διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας Γιώργο Προβόπουλο « ώστε να δώσει εξηγήσεις γιατί η Ελλάδα δεν έδωσε τα 2 δισ. ευρώ που ζήτησε η κυπριακή κυβέρνηση. Επίσης να υπάρξει από κοινού αίτημα για προ ημερησίας διατάξεως συζήτηση στη Βουλή για την Κύπρο» (Η Καθημερινή 23/3/2013). Σε μια ταραχώδη συνεδρίαση της Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής στις 10 Απριλίου μιλώντας εκ μέρους των ΑΝΕΛ ανέλυσα την πρόταση που είχαμε για λύση του θέματος καθώς υποστήριξα ότι δεν χρειαζόταν η προσφυγή της Κύπρου στον ESM, ούτε το «κούρεμα» καταθέσεων αλλά μπορούσε να γίνει ανακεφαλαιοποίηση των Κυπριακών τραπεζών με στήριξη της Ελλάδας. Ειδικότερα με βάση την απόφαση της Κυπριακής Βουλής για δημιουργία Επενδυτικού Ταμείου Αλληλεγγύης ύψους 5,8 δις ευρώ για την επίλυση του προβλήματος των κυπριακών τραπεζών ήταν δυνατόν να γίνει η στήριξη του τραπεζικού συστήματος στην Κύπρο και να μην μπει μέσα στο παιγνίδι η τρόικα. Στο πλαίσιο αυτό η πρότασή μου ήταν να διατεθούν 5,8 δις ευρώ από το ΤΧΣ το οποίο να αγοράσει τις μετοχές των προβληματικών κυπριακών τραπεζών. Το ποσό αυτό του ΤΧΣ θα μπορούσε να αντληθεί από το δεύτερο δάνειο που δόθηκε για ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών. Μάλιστα η πρόταση αυτή ήταν νόμιμη καθώς η Ελλάδα με ποσά του ΤΧΣ θα έπρεπε να διασώσει και τις θυγατρικές των εν Ελλάδι κυπριακών τραπεζών. Η πρότασή μου αυτή δεν έγινε δεκτή από τον τότε διοικητή της ΤτΕ που προέκρινε τη λύση να πάρει η Πειραιώς τις εδώ κυπριακές τράπεζες αλλά με προίκα 1 δις ευρώ από το ΤΧΣ. Ήταν μια λύση που στοίχισε ακριβά η οποία αφορούσε μόνο την Ελλάδα και άφηνε την Κύπρο στα κρύα του λουτρού. Σημειώνω ότι είχα επιπλέον ζητήσει τη μετατροπή των εδώ θυγατρικών των κυπριακών τραπεζών σε αυτοτελείς τράπεζες και την εν συνεχεία χρηματοδότησή τους από τον ELA. Αυτά βέβαια είναι για την ιστορία καθώς αυτό που έγινε ήταν να μπει η Κύπρος σε μνημόνιο.
Ο Γενικός Εισαγγελέας του ΔΕΕ καθαγιάζει το Eurogroup
Αυτό ήταν λοιπόν το ιστορικό των υποθέσεων που απασχόλησαν το ΔΕΕ στις αποφάσεις τις οποίες αναλύουμε παρακάτω. Και προκαλούν κατάπληξη τα όσα διατείνεται το Δικαστήριο της ΕΕ σε σχέση με τη λειτουργία του Eurogroup και της τρόικας. Ιδίως για τον ελληνικό και κυπριακό λαό που πραγματικά ζήσαμε τα πέτρινα χρόνια του μνημονίου και είδαμε πως συμπεριφερόταν το Eurogroup και η τρόικα. Σαν τον ανθύπατο που έκανε ό,τι ήθελε στις αποικίες χρέους Ελλάδα και Κύπρο.
Ο καθαγιασμός του Eurogroup ξεκίνησε από τον Γενικό Εισαγγελέα του Δικαστηρίου στις εν λόγω υποθέσεις ο οποίος πέραν των άλλων επισήμανε στο σημείο 85 των προτάσεών του ότι «ο ρητός χαρακτηρισμός των συναντήσεων της Ευρωομάδας ως «άτυπων» αντιστοιχεί στη βούληση να χαρακτηρίζεται ο οργανισμός αυτός ως ένα εμπιστευτικό και ευέλικτο forum πολιτικής συζήτησης, με περιορισμένη συμμετοχή, προκειμένου να δημιουργηθούν ιδιαίτερες συνθήκες οι οποίες, διευκολύνοντας τις συζητήσεις μεταξύ των υπουργών, συμβάλλουν αποφασιστικά στην εξομάλυνση των διαφορών και στην άρση δυνητικών συγκρούσεων και, επομένως, ευνοούν την επίτευξη πολιτικής συμφωνίας». Και συνέχισε στο σημείο 86: «Για τον λόγο αυτόν, η Ευρωομάδα, ως άτυπος οργανισμός, σχεδιάστηκε χωρίς δική της εξουσία λήψης αποφάσεων, όπως άλλωστε επιβεβαίωσε το Δικαστήριο στην απόφαση Μαλλής. Αφετέρου, ο άτυπος χαρακτήρας ανταποκρίνεται στο μέλημα να διασφαλιστεί η ανεξαρτησία της ΕΚΤ από την πολιτική εξουσία, και ειδικότερα από τα κράτη μέλη. Επομένως, ο άτυπος χαρακτήρας κατέστη προϋπόθεση για τον διάλογο μεταξύ αρχών αρμόδιων για τη νομισματική πολιτική και αρχών αρμόδιων για την οικονομική πολιτική στην ΟΝΕ». Μάλιστα περιγράφει έναν κόσμο αγγελικά πλασμένο στο σημείο 87 λέγοντας: «Εξάλλου, ζητήματα όπως η φορολογική ή η δημοσιονομική στρατηγική ή οι προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης δεν απαιτούν πάντοτε την άμεση λήψη αποφάσεων, αλλά μάλλον συνεπάγονται τακτικό διάλογο και συνεχή ανταλλαγή απόψεων ώστε κάθε υπουργός να μπορεί να αναλύσει διεξοδικά, με πλήρη εμπιστευτικότητα, την κατάσταση στο δικό του κράτος μέλος, ιδίως εντός του ευρωπαϊκού πλαισίου, και, κατά συνέπεια, τις ενδεχόμενες επιλογές που έχει στη διάθεσή του».
Βέβαια καταλαβαίνοντας ότι μάλλον το έχει παρατραβήξει επανέρχεται στο σημείο 88 επισημαίνοντας: «Πάντως, η Ευρωομάδα ασκεί σημαντική επιρροή σε όλα τα επίπεδα της διακυβέρνησης της ΟΝΕ, όπως άλλωστε αποδείχθηκε πρόσφατα σε ενωσιακό επίπεδο, καθόσον μπορεί να καθορίσει τις διασκέψεις του Συμβουλίου ECOFIN μέσω συντονισμένης θέσης των κρατών μελών της ζώνης του ευρώ εντός του Συμβουλίου αυτού· στο επίπεδο αυτό, η Ευρωομάδα διαδραματίζει επίσης πολύ σημαντικό πολιτικό ρόλο στους τομείς που μνημονεύθηκαν στο σημείο 80 των παρουσών προτάσεων· σε εθνικό επίπεδο, μέσω της δυνατότητας συντονισμού μέτρων ή παρεμβάσεων που αποφασίζονται σε εθνικό επίπεδο από τα επιμέρους κράτη μέλη· και σε διακυβερνητικό επίπεδο, για παράδειγμα, στο μέτρο που οι υπουργοί που μετέχουν στην Ευρωομάδα είναι επίσης τα μέλη του συμβουλίου διοικητών του ΕΜΣ». Παρά ταύτα όμως επανέρχεται στο σημείο 89 λέγοντας «Εντούτοις, η επιρροή που ασκεί η Ευρωομάδα παραμένει αμιγώς πολιτική. Συγκεκριμένα, ως οργανισμός με άτυπο χαρακτήρα, η Ευρωομάδα όχι μόνον δεν διαθέτει δικές της αρμοδιότητες, αλλά και δεν έχει οποιαδήποτε εξουσία επιβολής κυρώσεων σε περίπτωση μη υλοποίησης από τα μέλη της των συμφωνηθέντων πολιτικών στόχων. Οι υπουργοί που μετέχουν στις συναντήσεις είναι πάντοτε ελεύθεροι, από νομικής απόψεως, να αποστασιοποιηθούν, στα ενωσιακά, εθνικά ή διακυβερνητικά όργανα λήψης αποφάσεων, από τις πολιτικές συμφωνίες που επιτεύχθηκαν εντός της Ευρωομάδας. Η ικανότητα της Ευρωομάδας να επηρεάζει την οικονομική διακυβέρνηση εξαρτάται από την ικανότητά της να επιτύχει οικειοθελή σεβασμό των κοινών θέσεων. Με άλλα λόγια, το αποτέλεσμα των συζητήσεων εντός της Ευρωομάδας πρέπει να είναι πραγματικά προϊόν συναίνεσης».
Βέβαια τα συμπεράσματα αυτά του Γενικού Εισαγγελέα δεν έχουν καμία σχέση με την πραγματικότητα και αναρωτιέται κανείς αν ζει πραγματικά σ΄ αυτόν τον κόσμο ή σε κάποια γυάλα εικονικής πραγματικότητας στο plateau του Kirchberg στο Λουξεμβούργο. Γιατί πως αλλιώς εξηγείται το γεγονός ότι προσπαθεί να μας πείσει ότι το αποτέλεσμα των συζητήσεων εντός της Ευρωομάδας πρέπει να είναι πραγματικά προϊόν συναίνεσης, ενώ γνωρίζουμε τις ανά καιρούς καταγγελίες για εκβιασμούς εκ μέρους του Eurogroup προκειμένου να περάσουν οι πολιτικές του αποφάσεις όπως στην περίπτωση του «κουρέματος» των καταθέσεων των κυπριακών τραπεζών; Ενδεικτικά αναφέρουμε ξανά εν προκειμένω σε σχέση με την κυπριακή κρίση ορισμένα πρωτοσέλιδα εφημερίδων όπως «Cypriot president says he was forced to accept EU bailout», (euroactiv.com 18/3/2013), ή «Cyprus sαys no to blackmail» (Εuronews 31/3/2020). Και όχι μόνο σε σχέση με την Κύπρο αλλά και με την Ελλάδα αναφέροντας όλως ενδεικτικά ως παράδειγμα το δημοσίευμα με τίτλο «Εκβιασμός από τρόικα σε Ελλάδα. Πάρτε μέτρα 4 δις ευρώ αλλιώς χρεοκοπείτε» (iefimerida 27/7/2012).
Είναι άραγε αυτό οικειοθελής σεβασμός των κοινών θέσεων; Και μπορεί άραγε να μας πει μια περίπτωση υπουργού οικονομικών κράτους σε μνημόνιο που τόλμησε να αποστασιοποιηθεί «στα ενωσιακά, εθνικά ή διακυβερνητικά όργανα λήψης αποφάσεων, από τις πολιτικές συμφωνίες που επιτεύχθηκαν εντός της Ευρωομάδας;».
Βεβαίως ο κ. Γεν. Εισαγγελέας έχει απόλυτο δίκαιο τόσο στο σημείο 90 επισημαίνοντας ότι «επιπλέον, η έλλειψη δικών της αρμοδιοτήτων σημαίνει ότι οι πολιτικές συμφωνίες που επιτυγχάνονται εντός της Ευρωομάδας θα υλοποιούνται κατ’ ανάγκην μέσω πράξεων που θα εκδίδονται σε άλλα πλαίσια, είτε θα πρόκειται για πράξεις της Ένωσης, είτε των κρατών μελών, είτε διακυβερνητικών οργάνων που βρίσκονται εκτός του νομικού πλαισίου της Ένωσης, όπως ο ΕΜΣ» καθώς και στο σημείο 112 όπου παρατηρεί ότι «όπως εκτέθηκε στο σημείο 90 των παρουσών προτάσεων, οι πολιτικές συμφωνίες που επιτυγχάνονται εντός της Ευρωομάδας, ελλείψει ρητών αρμοδιοτήτων της, συγκεκριμενοποιούνται και εφαρμόζονται μέσω πράξεων και δραστηριοτήτων άλλων οργανισμών, είτε της Ένωσης είτε ευρισκόμενων εκτός του νομικού πλαισίου της Ένωσης. Επομένως, η δραστηριότητα της Ευρωομάδας προηγείται της υιοθέτησης συμπεριφορών δυναμένων να αποδοθούν σε διάφορους οργανισμούς. Η Ευρωομάδα παρεμβαίνει σε ένα στάδιο, αναμφίβολα σημαντικό, μιας ευρύτερης διαδικασίας λήψης αποφάσεων».
Στο απυρόβλητο το Eurogroup σύμφωνα με το ΔΕΕ
Το ΔΕΚ με τη σειρά του αποφάνθηκε στη σκέψη 84 ότι «η Ευρωομάδα σχεδιάστηκε ως διακυβερνητικό όργανο, εκτός του θεσμικού πλαισίου της Ένωσης, με σκοπό να παράσχει στους υπουργούς των ΚΜΖΕ τη δυνατότητα να ανταλλάσσουν και να συντονίζουν τις απόψεις τους επί ζητημάτων σχετικών με τις κοινές αρμοδιότητές τους όσον αφορά το ενιαίο νόμισμα. Ως εκ τούτου, λειτουργεί ως σύνδεσμος μεταξύ του εθνικού και του ενωσιακού επιπέδου για τον συντονισμό των οικονομικών πολιτικών των ΚΜΖΕ».
Έτσι σύμφωνα με τη σκέψη 86 της Απόφασης του ΔΕΕ «δεν μπορεί να συναχθεί από τη διαπίστωση αυτή ότι η Ευρωομάδα είναι οντότητα της Ένωσης ιδρυθείσα από τις Συνθήκες κατά την έννοια της νομολογίας που παρατίθεται στη σκέψη 80 της παρούσας απόφασης». Σύμφωνα δε με τη σκέψη 87 « συγκεκριμένα, το άρθρο 137 ΣΛΕΕ και το πρωτόκολλο αριθ. 14 όντως επισημοποίησαν την ύπαρξη της Ευρωομάδας και τη συμμετοχή της Επιτροπής και της ΕΚΤ στις συνεδριάσεις της. Ωστόσο, ουδόλως μετέβαλαν τον διακυβερνητικό χαρακτήρα της. Συναφώς, υπογραμμίζεται ιδίως ότι, όπως έχει αποφανθεί το Δικαστήριο, η Ευρωομάδα δεν μπορεί να εξομοιωθεί με σύνθεση του Συμβουλίου» παρατηρώντας στη συνέχεια στη σκέψη 88 ότι «χαρακτηριστικό της Ευρωομάδας είναι η άτυπη φύση της, η οποία, όπως επισήμανε ο γενικός εισαγγελέας στα σημεία 64 και 86 των προτάσεών του, εξηγείται από τον σκοπό για τον οποίο ιδρύθηκε, δηλαδή, να διαθέτει η οικονομική και νομισματική ένωση ένα διακυβερνητικό εργαλείο συντονισμού, χωρίς παράλληλα να επηρεάζεται η αποστολή του Συμβουλίου, το οποίο βρίσκεται στον πυρήνα της διαδικασίας λήψης αποφάσεων σε επίπεδο Ένωσης στον τομέα της οικονομικής πολιτικής ούτε η ανεξαρτησία της ΕΚΤ». Για να καταλήξει στη σκέψη 89 ότι «επιβάλλεται η διαπίστωση ότι η Ευρωομάδα δεν έχει ιδία αρμοδιότητα εντός της έννομης τάξης της Ένωσης, δεδομένου ότι το άρθρο 1 του πρωτοκόλλου 14 ορίζει απλώς ότι οι συναντήσεις της λαμβάνουν χώρα, ανάλογα με τις ανάγκες, για να συζητούνται τα θέματα που συνδέονται με τις ιδιαίτερες ευθύνες τις οποίες συνυπέχουν οι υπουργοί των ΚΜΖΕ όσον αφορά το ενιαίο νόμισμα, εξυπακουομένου ότι έχουν τις ευθύνες αυτές εξαιτίας της αποκλειστικής αρμοδιότητάς τους σε εθνικό επίπεδο.»
Επομένως το Eurogroup είναι ένας κόσμος αρμονικά πλασμένος όπου οι υπουργοί απλά διαβουλεύονται, συζητούν δημοκρατικά, προσπαθούν να πείσουν ο ένας τον άλλον, η πειθώς είναι το βασικό τους μέσο για την επίτευξη όμως άτυπων αποφάσεων πολιτικού χαρακτήρα τις οποίες δεν έχουν δήθεν καμία αρμοδιότητα και εξουσία να επιβάλλουν στα κράτη και στους πολίτες!!! Αυτό θα πει αντικειμενική δικαστική ανάλυση της πραγματικής κατάστασης!!!
Λευκή περιστερά λοιπόν το Eurogroup. Ούτε πιέσεις ούτε εκβιασμοί. Σκέτη εκκλησία!!! Παιδιά από σπίτι με καλή ανατροφή και καλούς τρόπους τα μέλη του.
Καμιά ευθύνη η τρόικα, για όλα φταίει η Κύπρος αποφαίνεται το ΔΕΕ
Τελικά όμως τι γίνεται με την τρόικα; Αφού το Eurogroup δεν έχει καμία ευθύνη υπάρχουν μήπως ευθύνες για την τρόικα;
Στο πλαίσιο αυτό το ΔΕΕ αποφάνθηκε ότι «τα καθήκοντα τα οποία ανατίθενται στην Επιτροπή και στην ΕΚΤ στο πλαίσιο της Συνθήκης για τον ΕΜΣ δεν συνεπάγονται καμία δική τους εξουσία λήψης αποφάσεων, οι δε δραστηριότητες που ασκούν τα δύο αυτά θεσμικά όργανα στο πλαίσιο της ίδιας Συνθήκης δεσμεύουν αποκλειστικώς τον ΕΜΣ» Επομένως κατάληξε στη σκέψη 123 «το Γενικό Δικαστήριο δεν υπέπεσε σε πλάνη περί το δίκαιο κρίνοντας ότι οι μνημονευόμενες στην προηγούμενη σκέψη της παρούσας απόφασης πράξεις δεν ήταν καταλογιστέες στην Επιτροπή και στην ΕΚΤ».
Τελικά μετά από όλα αυτά θα διερωτάσθε ευλόγως τις πταίει για το «κούρεμα» των καταθέσεων στην Κύπρο.
Μα είναι προφανές η Κύπρος!!!
Έτσι το ΔΕΕ αφού αποφάνθηκε σύμφωνα με τα παραπάνω ότι το Eurogroup δεν μπορεί να εναχθεί δικαστικά και ότι η Κομισιόν και η ΕΚΤ για τους παραπάνω λόγους δεν είχαν ευθύνη τελικά κατέληξε στη σκέψη 214 ότι η απόφαση του Συμβουλίου 2013/236 που «απαιτούσε από την Κυπριακή Δημοκρατία να διατηρήσει σε ισχύ ή να συνεχίσει να εφαρμόζει το μέτρο της μετατροπής σε μετοχές των μη εξασφαλισμένων καταθέσεων της Τράπεζας Κύπρου, εντούτοις άφηνε στις κυπριακές αρχές σημαντικό περιθώριο εκτίμησης όσον αφορά τον καθορισμό των ειδικών όρων της μετατροπής αυτής. Κατά συνέπεια, η ζημία που ισχυρίζονται ότι υπέστησαν οι αναιρεσείοντες λόγω της μετατροπής αυτής δεν απορρέει, εν πάση περιπτώσει, από την εν λόγω διάταξη, αλλά από τα μέτρα εφαρμογής που έλαβε η Κυπριακή Δημοκρατία προκειμένου να θέσει σε εφαρμογή την ίδια αυτή μετατροπή»!!!
Επομένως αν υπάρχει ζημία στους ενάγοντες τότε αυτή οφείλεται στην ίδια την Κύπρο.
Καταπληκτικό happy end στην τραγωδία της Κύπρου, μια και όπως γνωρίζουμε η ιστορία επαναλαμβάνεται μόνο ως φάρσα.
Μετά ταύτα το ΔΕΕ αφού έκανε δεκτές τις αναιρέσεις του Συμβουλίου στη συνέχεια απέρριψε ως απαράδεκτες τις αγωγές που ασκήθηκαν πρωτοδίκως κατά της Ευρωομάδας. Επιπλέον απέρριψε και τις αναιρέσεις των ιδιωτών κυπρίων καταθετών.
